Wat is duurzaamheid? Ik toog naar de Biovak, want het openingsdebat had duurzaamheid als thema. Nou, het was wel leuk met Jan Douwe van der Ploeg hoor en bij vlagen zelfs interessant. Maar het aloude getouwtrek tussen leden en sommige voormannen overschaduwde het thema.

Ik las er later de vakbladen op na en overal wordt het woord duurzaam genoemd. Holstein-koeien zijn duurzaam, gewasbescherming is duurzaam, grondbewerking kan duurzaam. Maar verder dan het smijten met de term komen de stukken niet. Sommige (artikelen) bedoelen met duurzaam zelfs: duurzaam voor de eigen portemonnee. Ja, zo lust ik er nog wel een.

Helemaal bont maakte minister Verburg het op de jongerendag van Agrifirm door GPS en GMO ook duurzaam te noemen. Misschien was ze in de war met innovatie, dat is ook best wel een moeilijk woord.

Om goede sier te maken sleept iedereen ‘duurzaamheid’ zijn bedrijf of haar departement binnen. De reden is duidelijk: als je duurzaamheid op je methode kunt plakken, levert het geld op. De RABO geeft er kredieten voor, de EU zet erop in. Duurzaamheid is daardoor aan ernstige inflatie onderhevig. Het wordt voor zo veel praktijken gebruikt dat het niets meer betekent.

Grote vervuilers bijvoorbeeld roepen dat ze hun fosfaatgift met 30 % reduceren en noemen zich duurzaam, terwijl ze nog altijd veel verstrooien. Zo’n situatie zal niemand goedkeuren, want ga maar na, iemand die gewoon is 50 kg per ha te geven zou dan niet duurzaam zijn, en de buurman die van 150 naar 100 gaat wel. Hetzelfde geldt voor boeren die met de aardappels van 1:3 naar 1:4 overschakelen ‘voor meer biodiversiteit’. Als de beginsituatie maar erg genoeg is, stroomt met een beetje aanpassing het duurzaamheidsgeld al binnen. Dat doet denken aan tabaksgigant Phillip Morris die ‘uit moreel oogpunt’ een antirookcampagne begint, maar toch sigaretten blijft maken. Of aan Andries Knevel die ‘uit rationele overwegingen’ afstand neemt van het scheppingsverhaal, maar verder gewoon in God blijft geloven.

Kortom: hoog tijd voor een begripsbepaling. Duurzaam boeren moet gereserveerd worden voor een landbouwmethode die ook voor onze kleinkinderen acceptabel en levensvatbaar is en hen niet opzadelt met onbekende erfenissen. Dus rekening houden met natuurwaarden en maatschappelijke waarden, werken met een zo min mogelijke aanslag op fossiele grondstoffen en het milieu, en zo veel mogelijk in acht nemen van sociale en culturele aspecten bij zowel de productie als de vermarkting. Klinkt dit allemaal te braaf en te moralistisch? Dan is er ook nog de ‘gewone’ landbouw. Dat is ook een keuze.

Rinus