Behoud de Parel op Facebook.

U bent hier

Als een bosbrand trekt het verzet tegen megastallen door het land. Inmiddels is het vijfde burgerinitiatief in de maak.

En daar is nummer vijf. Als aan alle voorwaarden is voldaan, zal straks ook de vergadering van de provincie Noord-Brabant zich moeten buigen over het verzet van burgers tegen grote varkensstallen en kippenbedrijven. Ze zijn nog niet geteld, maar de duizend benodigde handtekeningen lijken na één weekend al binnen, zegt initiatiefneemster Sonja Borsboom.

Met het landelijke burgerinitiatief Stop Fout Vlees van Milieudefensie – het eerste in de Nederlandse geschiedenis – is het eigenlijk nummer zes. Daarna volgden burgerinitiatieven in Overijssel, Limburg, Gelderland en Noord-Holland. De provincies gaan over de inrichting van het landschap, vandaar. Het ene burgerinitiatief verschilde van het andere, maar de boodschap was steeds dezelfde: wij willen geen ‘megastallen’.

Tegen een muur
Eén landelijk en vijf provinciale burgerinitiatieven in ruim een jaar tijd, over een zelfde onderwerp, terwijl burgerinitiatieven voorheen een zeldzaamheid waren. Is het verzet zo massaal, of is het klein en georkestreerd? Het lijkt op het eerste. ‘Wij doen dit uit eigen beweging’, zegt Borsboom, een voormalige accountant. In Brabant bestonden al zeker tien lokale stichtingen en verzetsgroepen tegen nieuwe megabedrijven. ‘Allemaal liepen we tegen een muur op. Daarom besloten we gezamenlijk actie te ondernemen.’

Uiteraard werden de indieners aangestoken door de initiatieven in andere provincies, die op hun beurt weer werden aangemoedigd door Milieudefensie. Maar het verzet komt van onderop. ‘Natuurlijk zijn het vooral mensen die in de buurt wonen van zo’n nieuwe megastal’, zegt Jan Veldhuis, gepensioneerd leraar Nederlands en aanjager van het eerste provinciale burgerinitiatief, in Overijssel. Maar medestanders vinden is geen probleem. ‘Iedereen die je informeert, is tegen.’

Er zijn steeds minder varkens-, kippen- en rundveebedrijven in Nederland, maar de ondernemers die overblijven worden almaar groter, zodat ze internationaal kunnen concurreren met goedkoop vlees en melk. Er bestaan tientallen plannen voor ‘megastallen’ met soms wel 1,6 miljoen kippen of 30.000 varkens. Ze komen vooral in het oosten en zuiden van het land. Veldhuis, misprijzend: ‘Het zijn fabrieken en die horen niet op het platteland.’

Ingewikkelde discussies
De bezwaren van buurtbewoners – not in my backyard – vermengen zich met de weerzin tegen de behandeling van dieren als massaproducten, de angst voor fijnstof en uitbraak van enge ziektes. ‘Niemand wil deze ontwikkeling, behalve de ondernemers en de lokale bestuurders’, zegt Wouter van Eck, campagneleider van Milieudefensie. Nu is Van Eck verre van onpartijdig. Maar dat het al lang niet meer gaat om het reguliere protest van milieufanaten, dierenbeschermers en direct omwonenden, blijkt ook uit het feit dat Groningen en Flevoland, provincie nummer zes en zeven, hun grenzen hebben gesloten voor megastallen. De gemeenten Deventer en Twenterand deden hetzelfde. ‘Deze tak van sport willen we niet’, aldus de Groningse gedeputeerde Marc Calon (PvdA).

Het zijn ingewikkelde discussies, vooral over volksgezondheid en het welzijn van dieren, die eigenlijk in Den Haag thuis horen, maar zich nu afspelen op lokaal niveau. ‘Wat zo vreselijk is: wij begonnen onze protesten bij de gemeente, maar de burgemeester zei dat we bij de provincie moesten zijn’, zegt Veldhuis, die al twee jaar bijna fulltime met het onderwerp bezig is en alweer een bezwaar heeft ingediend tegen de afwijzing van het Overijsselse burger-initiatief. ‘De provincie zegt alleen maar het beleid van de minister uit te voeren (het verplaatsen van stallen naar speciaal aangewezen gebieden, red.). En de minister zegt dat ze er niet meer over gaat. Er is maar één oplossing: de hele handel heroverwegen en terug naar normale landbouw. Nederland is te klein voor die grote stallen.’ Maar CDA-minister Gerda Verburg van Landbouw wil zoals gezegd niet meer reageren, hoe groot de weerstand in het land ook is. ‘De besluitvorming ligt nu bij de provincies’, zegt haar woordvoerder.

‘Als wij meer mensen bewust maken van wat er gaande is, hebben we ook al iets bereikt’, zegt Sonja Borsboom uit Brabant. ‘Ieder weldenkend mens is hier tegen.’ Overigens lijkt het nieuwste initiatief in Brabant met de dominantie van het CDA daar weinig kansrijk. Van de vier provinciale initiatieven tot dusver was alleen die in Noord-Holland succesvol: ‘de grootste kippenfabriek van Europa’, in Middenmeer, komt er niet.

(Bron: De Pers, Marcel van Engelen, 2 april 2009)

Projecten & onderwerpen: 
Behoud de Parel