Op 15 en 16 december 2009 vonden in Eersel en Uden informatieavonden plaats voor de burgers en de leden van Provinciale Staten van Brabant naar aanleiding van het Burgerinitiatief in Brabant, dat maat liefst 33.000 handtekeningen opleverde (de tekst van de aanbieding van de petitie is te vinden in de bijlage)! Hieronder een verslag van de avond in Uden. De opkomst in Uden was overweldigend. Veel mensen uit verschillende Landbouwontwikkelingsgebieden (LOG’s), boeren en boerinnen, agrarische jongeren en agrarische bobo’s. Maar ook mensen uit de medische hoek: GGD-ers, huisartsen, een internist en natuurlijk politici.

Er waren twee clusters met deskundigen die elk 4 minuten kregen om hun visie te verkondigen. Eén van hen was Riky Schut uit Lottum (lid van de vereniging Behoud de Parel en de SP-werkgroep Land- en Tuinbouw Noord-Limburg), die het platform Aarde, Boer, Consument vertgenwoordigde. Haar evenwichtige betoog oogstte veel bijval vanuit de zaal.

Han Swinkels van de ZLTO betoogde dat de Brabantse boeren qua duurzaamheid aan alle EU-richtlijnen voldoen. Hij pleitte voor een balans tussen economie, mens & dier en ecologie en zei verder dat zonder breed draagvlak de landbouw geen toekomst heeft. Een dialoog met de samenleving is dan ook nodig (”We moeten uit de loopgraven”). Een stop op de intensieve veehouderij betekent volgens de ZLTO dat we een nog groter probleem krijgen. De grote bedrijven verdrijven de gezinsbedrijven.

Riky Schut van Aarde, Boer, Consument bezag het landbouwbeleid in een breder perspectief: Als gevolg van globalisering en neo-liberaal beleid hebben we nu te kampen met de gevolgen van de schaalvergroting, ook in de landbouw. Ze pleitte voor een kosten-batenanalyse waarin álle kosten worden meegenomen: ook de kosten die bijvoorbeeld in de gezondheidszorg gemaakt moeten worden als gevolg van het huidige landbouwbeleid (zie een compilatie van haar bijdrage in de bijlage). Regiogebonden productie, geen megabedrijven (”landbouwimperia”) en: “de economie moet ten dienste staan van de bevolking”. Het huidige landbouwbeleid levert boeren niets op volgens Riky Schut.

Als laatste in dit cluster kwam Piet Rombouts van de Brabantse Milieu Federatie (BMF) aan het woord. Volgens de BMF is de huidige landbouw niet duurzaam en zal dat ook niet worden gezien het huidige grondstoffenbeleid. Hij verwees naar de leden van Provinciale Staten van Brabant: die moeten met oplossingen komen in de vorm van instructies naar gemeenten in de Verordening Ruimte. Nu breidt de intensieve veehouderij uit in verwevingsgebieden (landbouw en natuur) terwijl dat nooit de bedoeling is geweest. Maar ook de gemeenten hebben een sleutel in handen: gezondheid en geurnormering, daarop kan gestuurd worden.

De bijdragen boden voldoende stof tot discussie, waarbij opviel dat er wel enig nuanceverschil zat tussen enerzijds een mevrouw die het veganisme als ideaalbeeld voorhield en anderzijds best veel boeren die aangaven zich in het nauw gedreven te voelen door alle kritiek – terwijl ze toch zo hun best deden om de dieren goed te verzorgen en om aan de hoogste normen te voldoen.

Daar waar door de ene spreker de gemeente Gemert-Bakel als lichtend voorbeeld werd aangehaald, leidde dat tot verbazing in de zaal: er wordt ook daar in verwevingsgebieden volop uitgebreid. En over Boekel: “De provincie chanteert de gemeente. Als er niet 8 in plaats van 4 bedrijven in het LOG worden toegestaan wordt de IDOP-steun ingetrokken.” (IDOP = Integrale Dorps Ontwikkleings Plannen).

Hierna was de beurt aan het ‘medisch cluster’. GGD-arts Henk Jans trapte af. Pakkende voorbeelden openen vaak de ogen. Zo stelde Henk Jans dat Noordoost Brabant op het gebied van fijnstof vergelijkbaar is met de binnenstad van Rotterdam. Da’s niet best. De volksgezondheid dient volgens hem een rol te spelen bij het vaststellen van de grootte van de bedrijven in de LOG’s. Evenals de aantallen bedrijven en de afstand die bedrijven tot elkaar dienen te hebben.

Huisarts Jan Hoevenaars uit Elzendorp deed er nog een flinke schep bovenop: “Nu accuut stoppen met de ontwikkeling van de LOG’s. Het is onverantwoord hiermee door te gaan terwijl niet duidelijk is wat d egevolgen zijn voor de volksgezondheid.” Hij somde de gevaren voor de gezondheid op die de intensieve veehouderij met zich meebrengt: de diervoeding, desinfecteermiddelen, bacteriën, mest & urine en fijnstof. De huisarts had ook nog een tip voor de provincie. Het Regionaal Plannings Overleg is een prima instrument om gemeenten aan te sturen. En verder: “Het CDA moet ophouden met narcistisch denken. In maart hebben we allemaal de kans om te kiezen!”.

Voor veel mensen werd het tastbaar toen er spontaan slachtoffers opstonden om hun verhaal te vertellen. Zo was er een mijnheer die besmet was met resistente MRSA en een man die behoorlijk ziek was geweest van Q-koorts. Dat hield de zaal wel wakker.

In de discussie die volgde mengde zich ook internist Burghouts uit het Jeroen Bosch Ziekenhuis (GZG). Hij rekende voor dat een patiënt met de resistente MRSA-bacterie het ziekenhuis 2.000 tot 30.000 euro extra kost aan maatregelen om de patiënt af te schermen. De Mexicaanse griep was volgens hem niks minder dan varkensgriep en hij suggereerde nog een prijsvraag die de provincie kon uitschrijven: “Hoe noemen we het virus dat hier gaat ontstaan?” Over eufemismen gesproken. Het beestje bij de naam noemen maakt blijkbaar velen ongemakkelijk.

Robert Hoste van het Landbouw Economisch Instituut (LEI) sprak zijn bewondering uit voor de Nederlandse varkenssector. Die hoorde met de Deense, tot de beste varkenssector van de wereld.

Aan het eind werd nadrukkelijk gevraagd aan boeren om te reageren, en dat werd gelukkig gedaan. Zo vond Fons van Katwijk van het Brabants Agrarisch Jongeren Kontakt (BAJK) de negatieve sfeer rond de intensieve veehouderij opmerkelijk. Hij wilde graag een toekomst voor de landbouw, óók voor de jongere generatie. Op hem kon - naar eigen zeggen - niemand kwaad worden en hij kreeg meteen gelijk, want gelach in de zaal.

Ook een boerin nam het woord. Ze verwoordden hun angsten. Ook zij willen niets liever dan een gezonde leefomgeving. Ze wonen ten slotte naast de stallen.

Wat ook naar voren kwam was dat een klein groepje agro-industriëlen blijkbaar veel voor elkaar krijgt. Zo werd regelmatig verwezen naar bedrijven als Van Deurzen BV die geen binding hebben met de omgeving en die het enkel om de omzet gaat. Zij zijn onder andere actief in de nertsenfokkerij, een sector die naast de konijnenfokkerij weinig genoemd wordt in dit verband, maar evengoed wel de aandacht vraagt. Daar waar voor varkens en rundveebedrijven allerlei voorschriften en regels gelden, is er voor dit soort bedrijven weinig geregeld. Daardoor is de overlast die ze veroorzaken vaak wel groter.

Een indruk van de avond in Eersel is te krijgen via een link naar de website van de NOS: http://nos.nl/artikel/120481-verzet-tegen-megastallen-vanwege-qkoorts.html

Op 8 januari is het vervolg op het provinciehuis met een bijeenkomst van experts.