15-3-'11 * De gemeenteraad van Horst aan de Maas heeft in meerderheid het burgerinitiatief "Gezondheid EERST!" van vereniging Behoud de Parel afgewezen. Alleen de SP en D66 stemden in met het voorstel van Behoud de Parel om te stoppen met de procedures voor de bouw van megastallen totdat het landelijk onderzoek naar gezondheidseffecten van megastallen op de omgeving bekend zijn. CDA, Essentie (VVD) en CDA stemden - tot teleurstelling van Behoud de Parel - tegen het burgerinitiatief!

Naast het voorgestelde moratorium voor megastallen stemden SP en D66 voor het aanpassen van de inrichtingseisen van Landbouwontwikkelingsgebied Witveldweg aan de bevindingen uit het landelijk gezondheidsonderzoek, dat over een half jaar afgerond wordt. Verder vroeg Behoud de Parel de raad vast te stellen in hoeverre maatregelen genomen dienen te worden, ter voorkoming van negatieve gezondheidseffecten met betrekking tot andere initiatieven ter realisering van nieuwe intensieve veehouderijen, dan wel uitbreidingen van bestaande bedrijven in Horst aan de Maas. Tenslotte stelde Behoud de Parel voor er bij de verantwoordelijke organen (met name de MER-commissie) op aan te dringen, de effecten van de IV op de gezondheid van mensen (omwonenden) mee te nemen in de toetsing van initiatieven van agrarische ondernemers. Ook deze twee punten vonden geen genade in de ogen van de drie coalitiepartijen CDA, PvdA en Essentie (VVD).

Hoopvol begin van de raadsvergadering
Met een grote bus vanuit Grubbenvorst trokken de sympathisanten van het burgerinitiatief op naar het gemeentehuis van Horst aan de Maas. Daar voegden de demonstranten zich bij de andere burgers in de goed gevulde raadszaal. Meer dan 150 mensen namen zich voor de raadsleden op de vingers te kijken. Insprekers Henk de Jong (zie bijlage), Marieke Manders, die een open brief aan het College van B&W en het Provinciebestuur voor las (zie bijlage) en Hans van Hoof beten de spits af. Toen volgden Pieter Simons met zijn band, met een speciaal lied: "Grubbenvorst, je bent een parel" (hier te beluisteren). Toen de klanken van zijn accordeon wegtrokken startte op de publieke een zogenaamde Flashmop. Twee Grubbenvorstenaren zongen het refrein van het lied "Stel nou die plannen bij" (hier te beluisteren) en langzaamaan voegden zich steeds meer aanwezigen aan bij de twee zangers en zwol het protestlied aan tot een indrukwekkende koorzang. De sfeer was gezet, de gemeenteraad wist meteen waar ze aan toe was. De burgers op de tribune toonden zich strijdbaar...

Laatste oproep
Als eerste kregen André Vollenberg en Paul Geurts van Behoud de Parel de kans om de raad nog een keer precies uit te leggen, waarom zij voor het burgerinitiatief moesten stemmen (zie bijlage). Nadat ze in het kort de geschiedenis van de landbouw in Nederland van na de Tweede Wereldoorlog hadden geschetst, wezen zij op de al aangetoonde gezondheidsrisico's van megastallen en beargumenteerden ze de vier punten die in het burgerinitiatief zijn opgenomen. Ook haalden ze de motie van de Tweede Kamer aan, waarin de regering opgeroepen werd een bouwstop voor megastallen in te voeren gedurende de maatschappelijke discussie over megastallen, die Staatssecretaris Bleker wil gaan starten. juist op 15 maart, de dag waarop de raad het burgerinitiatief besprak, maakte Bleker bekend dat hij de motie uit gaat voeren. Alle reden - zo betoogden de twee woordvoerders van Behoud de Parel, om zich als eerste gemeente in Nederland daar bij aan te sluiten.

Wat toen volgde...
Het talrijke publiek kreeg van met name het CDA, Essentie en de PvdA een koude douche. Waarbij de PvdA in haar bijdrage nog wel wees op het besluit van de Tweede Kamer een bouwstop in te voeren en daar lovend over sprak, trok zij die lijn niet door in haar stemgedrag: tegen de voorstellen van Behoud de Parel. SP en D66 daarentegen hielden beiden een consistent betoog voor het overnemen van de voorstellen in het Burgerinitiatief van Behoud de Parel.

SP
SP-woordvoerder Michael van Rengs wees op de open ruimte die Horst aan de Maas nu nog kent, maar die onder druk komt te staan als ruim baan wordt gegeven aan megastallen. Naar zijn idee moet het gemeentebestuur keuzes maken en daarbij dient gekozen te worden tussen intensivering van de landbouw of en kleinere landbouw, die mikt op kwaliteit. De reconstructie biedt voor die laatste keuze voldoende mogelijkheden. Niet alleen het landschap wordt door de schaalvergroting bedreigd volgens Van Rengs, dat geldt ook de kleine gezinsbedrijven van 150 tot 250 NGE (een economische maat voor bedrijven). In aansluiting op de toelichting van Behoud de Parel op het burgerinitiatief wijst de SP-voorman ook op de gezondheidsrisico's van de intensieve veehouderij. Hij wil eerst het landelijke onderzoek afwachten, voordat verdere stappen gezet worden in de procedures voor de vestiging of uitbreiding tot megastallen. Naar aanleiding van de laatste verkiezingen - waarbij het CDA flinke klappen kreeg, ook in Horst aan de Maas - wijst de fractievoorzitter van de SP op de woorden van Ria Oomen (Europarlementariër voor het CDA) dat het CDA meer een volkspartij zou moeten worden, die de mening van het volk dient te vertalen in besluiten. Voor de verdere bijdrage van de SP kan verwezen worden naar het artikel "Burgerinitiatief 'Gezondheid eerst' op de website van de SP Horst aan de Maas.

D66
D66-voorman Henk Kemperman verwees in zijn betoog naar diens verkiezingsprogramma, waarin gepleit werd voor het tegenhouden van veefabrieken en voor een innovatieve en duurzame landbouw. Aan dat laatste - zo stelt hij vast - kan voor wat betreft het Nieuw Gemengd Bedrijf in Grubbenvorst sterk getwijfeld worden. Hij verwijst daarbij naar opmerkingen in het rapport van Blonk Milieu Advies (2008), waarover hij een aantal vragen stelt, die wethouder Litjens van de voorzitter van de vergadering, burgemeester Kees van Rooij, niet mag beantwoorden. Met het feit dat andere provincies besloten hebben megastallen niet meer toe te staan, met de motie in de Tweede Kamer om een bouwstop voor megastallen in te stellen en met de nieuwe feiten uit onderzoeken naar gezondheidseffecten van megastallen op de omgeving komt Kemperman tot de conclusie dat het burgerinitiatief voor het grootste deel gesteund moet worden. Op de website van D66 wordt verder niet ingegaan op de discussie in de gemeenteraad over het burgerinitiatief.

PvdA-PK
Richard van der Weegen van de PvdA-PK-fractie begon in zijn betoog met een verwijzing naar een motie in de Tweede Kamer, waarin opgeroepen werd een bouwstop voor megastallen in te voeren, zolang de brede maatschappelijke discussie over megastallen (zoals staatssecretaris Bleker die heeft aangekondigd) gehouden wordt. Daarbij gaf hij een sneer naar D66, die volgens Van der Weegen niet voor deze motie van PvdA en Partij voor de Dieren gestemd had. Naar aanleiding van die motie heeft de PvdA-PK een aantal vragen gesteld aan het college van B&W. Naar de mening van de PvdA-er zijn die onvoldoende beantwoord en wil hij alsnog antwoorden. Die overigens ook later niet gegeven worden door wethouder Litjens. Het betoog van de leidsman van de PvdA-PK lijkt in het voordeel van het burgerinitiatief uit te pakken, totdat er ineens een kentering komt in zijn betoog. Volgens hem zou instemmen met het burgerinitiatief er toe leiden dat ook kleine gezinsbedrijven het komende half jaar niet meer kunnen uitbreiden. Buiten het feit dat daar in het burgerinitiatief niet over gerept wordt, zou de PvdA-PK-fractie natuurlijk een amendement in kunnen dienen, om dit niet gewenste effect te voorkomen. Dat deed de PvdA-PK echter niet. Sterker nog: Van der Weegen wees op eerdere besluitvorming in de raad - die er op gericht is bedrijven als het Nieuw Gemengd Bedrijf wel de mogelijkheid te bieden de procedures voor vestiging te starten - en vond dat die eerdere besluiten gerespecteerd moesten worden. Daarbij sloot hij zich aan bij Essentie en CDA, die eerder ook gepleit hadden voor het respecteren van eerdere besluiten. Op zich een vreemd argument, omdat een burgerinitiatief juist ingesteld is om burgers de gelegenheid te geven de raad de mogelijkheid te bieden eerdere besluiten te heroverwegen. Als de raad steeds zegt "eerdere besluiten te willen respecteren", dan kun je de mogelijkheid van burgerinitiatieven wel afschaffen, zo concludeert Behoud de Parel naar aanleiding van het standpunt van Essentie, CDA en PvdA-PK. Op de website van de PvdA-PK wordt - ten tijde van het publiceren van dit artikel - wel ingegaan op de motie van de PvdA in de Tweede Kamer (gericht op het instellen van een bouwstop), maar niet op haar standpunt inzake het burgerinitiatief van Behoud de Parel. Op "Horst sweet Horst" wordt ook ingegaan op de manier waarop de PvdA-PK handelde in het debat over het burgerinitiatief. Overigens wordt het "begrip" van de auteur voor "het respecteren" van eerdere besluiten wellicht wat genuanceerd, als hij zich realiseert dat het ophalen van handtekeningen voor het burgerinitiatief gestart is in mei 2010 en dat de raad al vóór dat het burgerinitiatief aangeboden wordt aan de raad, het meest essentiële onderdeel in een besluit afgeschoten wordt! Daarmee getuigt het debat van 15 maart wellicht van "respecteren van eerdere besluiten", maar niet van "respect voor het burgerinitiatief".

Essentie
Essentie memoreerde in haar bijdrage aan het debat, dat "Gezondheid EERST!" het eerste burgerinitiatief is in Horst aan de Maas. Daar complimenteerde hij Behoud de Parel mee. Ook zou Essentie volledig achter het motto van het burgerinitiatief staan, dat de gezondheid van burgers belangrijk is. Vervolgens werd nog eens benadrukt dat men respect moet hebben voor elkaars standpunten en toen kwam de aap uit de mouw: Essentie steunt het burgerinitiatief niet, wij respecteren de eerdere besluitvorming in de gemeenteraad, er zijn geen redenen om de inrichtingseisen voor Landbouw Ontwikkelingsgebied Witveldweg (die de komst van het NGB mogelijk maken) aan te passen, maar "wij houden de vinger wel aan de pols"... Ook Essentie gaat op haar website niet in op haar standpunt in de raad, maar maakt wel een link naar andere media, waarin ingegaan wordt op de reactie van Behoud de Parel op het besluit van de gemeenteraad.

CDA
CDA-fractievoorzitter Rudy Tegels start zijn betoog met de opmerking dat het CDA net als Behoud de Parel de gezondheid van burgers hoog in het vaandel heeft staan. Maar hij is namens zijn fractie van mening dat er een balans moet zijn tussen die gezondheidssituatie en economische belangen van individuele bedrijven, zoals het NGB. Het NGB heeft tot nu toe al erg veel aandacht gekregen van de gemeenteraad, meer als elk ander onderwerp dan ook en dat zou garanderen dat de raad "weloverwogen en zorgvuldig" heeft besloten. Volgens het CDA hebben zich geen nieuwe feiten aangediend, die een heroverweging nodig maken en het CDA wil de eerdere besluitvorming respecteren. Volgens het CDA moet gekeken worden of de initiatiefnemers voor vestiging of uitbreiding van intensieve veeteeltbedrijven voldoen aan de wet en zo ja, dan stemmen zij in. Nu er nog zoveel onduidelijk is ten aanzien van de gezondheidseffecten van de intensieve veehouderij, zo stelt Tegels, moeten we door gaan met de procedures....
Net als de SP plaats het CDA haar standpunt wel op haar website en dat standpunt kunt u hier lezen.

Democratie
Tijdens het debat maakte Anthony van Baal (SP-raadslid) de opmerking dat het burgerinitiatief een uitspraak was van een grote groep burgers die nauw betrokken zijn bij (en de effecten voelen van) de komst van megastallen. Hij wijst er op dat in veel provincies en in de Tweede Kamer nog wel geluisterd wordt naar de burgers, maar dat dit voor 16 mensen in de gemeenteraad van Horst aan de Maas - doelend op CDA, Essentie en PvdA-PK - niet gold. Hij is dan ook van mening dat de democratie hiermee geen goed gedaan wordt. CDA en Essentie wezen er op, dat "het volk" breder is dan alleen de mensen die nu in de raadszaal aanwezig waren of het burgerinitiatief hadden ondertekend. Zij vormden de meerderheid in de raad en dat was naar hun mening "democratie". Daarbij gingen ze volledig voorbij aan de mogelijkheid dat ook in hun eigen achterban veel mensen tegenstander zijn van megastallen. Sterker nog: Essentie en PvdA-PK hebben in hun verkiezingsprogramma (ten behoeve van de gemeenteraadsverkiezingen in 2009) aangegeven tegen megastallen te zijn. Veel mensen hebben onder andere om die reden ook hun stem gegeven aan die partijen. Kun je dan niet met goed recht spreken van "kiezersbedrog"? (Op "Horst sweet Horst" wordt overigens een andere opvatting geventileerd met betrekking tot de uitspraak van Anthony van Baal, die we u niet willen onthouden).

Samenvattend
De fracties van CDA, PvdA en Essentie brachten verschillende opvattingen naar voren. Samengevat werd het volgende ingebracht:
- er zijn geen nieuwe feiten (CDA en Essentie). Frappant, want naar aanleiding van schriftelijke raadsvragen daarover wist het college van B&W niet aan te geven hoeveel boerderijen van een bepaalde omvang er in Horst aan de Maas gevestigd zijn. Maar dat neemt niet weg dat met name CDA en Essentie aangeven de discussie over welzijn en gezondheid graag onderbouwd te zien met feiten.
- er is maatschappelijk eigenlijk helemaal niets veranderd (CDA en Essentie). Dat letterlijk in alle provincies behalve in Horst aan de Maas de ogen geopend zijn en dat een meerderheid van de Tweede Kamer zich uitspreekt tegen megastallen en de grote gezondheidsrisico’s onderkend heeft Horst kennelijk nog niet bereikt.
- als politicus moet je betrouwbaar zijn en niet terugkomen op afspraken (PvdA, CDA en Essentie). Vreemd. Om een burgerinitiatief te kunnen houden zijn regels opgesteld. Eén van die regels is, dat een burgerinitiatief mag gaan over onderwerpen die in ieder geval meer dan twee jaar geleden tot een besluit hebben geleid in de gemeenteraad. Waarom die regel toegepast, als de raad meent altijd vast te moeten houden aan eerdere besluiten. Dan zijn burgerinitiatieven overbodig...
- de procedures zijn juist gevolgd en de gemeente is zorgvuldig geweest (CDA). De zorgvuldigheid wordt afgemeten aan het aantal uren dat over de megastallen is gepraat.
- het is niet juist dat op het laagste niveau over deze problematiek moet worden beslist (Essentie). Men is van mening dat de rijksoverheid zich uit moet spreken. Desalniettemin wordt de motie van de Tweede Kamer volledig genegeerd...

Opvallend was, dat wethouder Litjens zowel door de coalitiefracties CDA, Essentie, PvdA en de voorzitter, burgemeester Van Rooij volledig uit de wind werd gehouden.

De slotconclusie - de meerderheid van de raad is tegen de voorstellen van Behoud de Parel - stelde de aanwezige burgers teleur.

De gemeenteraadsvergadering van 15 maart 2011 over onder andere het burgerinitiatief van Behoud de Parel kunt u hier in zijn totaliteit volgen.
Een samenvattend verslag van de raadsvergadering door TV Reindonk kunt u hier bekijken.