Behoud de Parel op Facebook.

U bent hier

Hans Alders heeft vrijdag 23 september diens rapport "Van mega naar beter" (zie bijlage) gepresenteerd aan staatssecreatrais Bleker. Bleker had Alders de opdracht gegeven een zogenaamde Maatschappelijke dialoog te organiseren over de wenselijkheid van megastallen in de Intensieve Veehouderij en - meer in het bijzonder - de toekomstmogelijkheden van die intensieve veehouderij. De dialoog werd georganiseerd door staatssecretaris Bleker van economische zaken, landbouw en innovatie, met als doel inzicht te krijgen in hoe er in Nederland gedacht wordt over de toekomst van de veehouderij en de schaalvergroting. Inclusief een helder overzicht van alle meningen en argumenten.

Nederlands weten niets van dialoog
In het voorwoord van diens rapport stelt Alders dat van de mogelijkheid tot dialoog op grote schaal gebruik is gemaakt. Het overgrote deel van de Nederlanders is echter niet bekend met de maatschappelijke dialoog megastallen. Dat blijkt uit een representatieve steekproef onder de Nederlandse bevolking, uitgevoerd door Motivaction in opdracht van de Nicolaas G. Pierson Foundation (NGPF), het wetenschappelijk bureau van de Partij voor de Dieren. Motivaction stelt vast dat 90% van de Nederlandse bevolking nog nooit gehoord heeft van de dialoog, of weet niet wat die inhoudt. Slechts 16% van de Nederlanders denkt dat Bleker de mening van de Nederlandse burger serieus zal nemen. Slechts 3% weet waar en wanneer hij of zij had kunnen deelnemen aan de dialoog en 95% van de mensen die wellicht hun mening wilden uitspreken over megastallen, wisten niet waar en wanneer dat zou kunnen. Uit de peiling blijkt verder ook dat 57% het wel belangrijk vindt dat de mening van de bevolking over megastallen wordt gevraagd en dat 63% zelf graag een mening had willen geven (zie ook de korte documentaire van de Nicolaas G. Pierson Foundation over de Maatschappelijke dialoog).

Maatschappelijke dialoog in de zomermaanden
In de zomermaanden van 2011 organiseerde het ministerie van EL&I een maatschappelijke dialoog over megastallen. In vergelijking met eerdere maatschappelijke discussies die door de regering georganiseerd werden, zoals die over kernenergie, de Europese grondwet en genetische manipulatie, was deze dialoog zeer mager van opzet. ¨De resultaten van het onderzoek maken duidelijk dat het nooit de bedoeling is geweest echt de mening van de Nederlandse bevolking te vragen¨, aldus Karen Soeters, directeur van de Nicolaas G. Pierson Foundation. Tijdens de dialoog over kernenergie, die duurde van 1981 tot 1983, zijn er bijvoorbeeld 2000 publieksbijeenkomsten georganiseerd en is er een krant uitgegeven met een oplage van 1,1 miljoen. ¨Onvergelijkbaar met 6 burgerpanels, een tweedaagse werkconferentie en een zeer beperkte discussie op internet tijdens de nationale dialoog megastallen¨, aldus Soeters.

Zorgen Nederlanders
Nederlanders maken zich met betrekking tot megastallen het meeste zorgen over de verspreiding van dierziekten, dierenwelzijn, diergezondheid en antibioticagebruik. Daarbij geeft een ruime meerderheid aan dat de ondergrens qua aantallen dieren in een megastal op dit moment al veel te hoog is. Van de respondenten vindt 76% dat er minder dan 7.500 vleesvarkens in een stal zouden mogen worden gehouden en 75% vindt dat er minder dan 120.000 leghennen in een stal gehouden zouden mogen worden. Een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking geeft aan tegen de bouw van megastallen te zijn, maar 78% betwijfelt of de regering de bouw van nieuwe megastallen zal verbieden als een meerderheid van de burgers tegen is. Slechts 16% denkt dat staatssecretaris Bleker de mening van de Nederlandse burger ten aanzien van megastallen serieus zal nemen.

Constateringen van Hans Alders
Alders zelf stelt in diens rapport dat uit de - naar zijn mening - vele reacties blijkt, dat er op tal van punten zorgen zijn over de ontwikkeling van de veehouderij. Zorgen
over de vraag of de veehouderij nog wel in evenwicht is met het absorptievermogen van natuur en milieu. Zorgen over de vraag of dierenwelzijn wel gegarandeerd kan worden. Grote zorgen over de effecten op de volksgezondheid. Zorgen over de vraag of de ontwikkelingen nog wel in verhouding staan tot de fysieke en sociale ruimte die het platteland biedt. Zorgen ook over de vraag of de gezamenlijke eisen die aan de orde zijn de ondernemer nog wel in staat stellen om zijn bedrijf uit te oefenen.

In de dialoog is geconstateerd dat het voldoen aan wet- en regelgeving nog niet betekent dat er sprake is van maatschappelijke acceptatie. De maatschappelijke eisen die gesteld worden, op grond waarvan gesteld kan worden dat er sprake is van een "licence to operate", gaan in ieder geval een stuk verder.

Toekomstbeelden
In alle vormen van de dialoog is aan de hand van toekomstbeelden de vraag aan de orde gesteld wat er zou moeten gebeuren. Op grond daarvan kan eenvoudig worden geconcludeerd dat business as usual geen begaanbare weg is voor de toekomst. Wie die conclusie legt naast het verdienmodel voor de sector realiseert zich volgens Alders al snel dat er sprake is van een "prisoners dilemma". De complexiteit van de vragen maakt duidelijk dat eenvoudige antwoorden niet voorhanden zijn, aldus Alders. Vanuit verschillende invalshoeken worden eisen gesteld aan de ontwikkeling van de veehouderij en deze zijn niet altijd naast elkaar tot stand te brengen. Sterker nog: soms sluiten maatregelen op grond van die verschillende achtergronden elkaar eenvoudig uit. Dat snakt volgens Hans Alders naar een integrale behandeling. Maar ook hier geldt volgens hem: het is eenvoudiger gesteld, dan gedaan.

Zeker in de "stakeholderdialoog" is het besef gebleken dat het vijf voor twaalf is. Het is immers niet voor het eerst dat geconcludeerd wordt dat het ‘anders moet’. Vastgesteld is dat waar in het verleden niet iedereen mee kon komen in de verandering – of er blijk van gaf dat te willen – juist aan degenen die de voortgang ophouden steeds tegemoet gekomen is. Wie het aantal bedrijven in overweging neemt dat een marginaal
bestaan leidt of waar sprake is van hoge financieringslasten en geen opvolging, weet dat vergaande keuzen aan de orde zijn. "Ik heb in de stakeholderdialoog kunnen vaststellen dat deze conclusie niet uit de weg wordt gegaan", aldus Alders. De deelnemers plaatsen volgens hem in grote meerderheid de veehouderij in het landelijk gebied. Zij constateren dat die keuze betekent dat de veehouderij met haar buren in harmonie moet leven.

De dialoog maakt naar de mening van de leider van de Maatschappelijke dialoog duidelijk dat op verschillende plaatsen in het land de discussie hoog oploopt over de vraag of ontwikkelingen nog wel passend zijn: fysiek en sociaal. En ook dat de sociale cohesie daar in het geding is. Het zijn waarnemingen bij de dialoog die in het rapport volgens Alders niet buiten beschouwing kunnen blijven. "Uw vraag aan mij was om de dialoog vorm te geven en erop toe te zien dat een ieder de kans kreeg om zijn opvattingen kenbaar te maken. Uw vraag was om daarover te rapporteren. U hebt mij niet gevraagd om een advies uit te brengen", stelt Alders. Vanuit de zogenaamde "Burgerinitiatieven", waaronder Behoud de Parel, valt er nog wel wat op af te dingen, of Alders wel geprobeerd heeft ieders mening boven tafel te krijgen.

De stakeholderdialoog heeft volgens Alders inzichtelijk gemaakt dat er bij alle betrokkenen in de primaire sector, de keten, de maatschappelijke organisaties en de kennisinstellingen grote bereidheid bestaat om samen met de overheid de schouders te zett en onder het formuleren van een visie op de toekomst van de veehouderij, dilemma’s te bespreken en van een antwoord te voorzien, doelen te formuleren en te voorzien van een tijdpad. De complexiteit brengt met zich mee dat eenvoudige antwoorden ontbreken. Dat is niet voor het eerst. Op zijn eigen ministerschpa terug vallend stelt Alders: "Toen het Milieubeleidsplan werd geformuleerd in 1989 werden doelen geformuleerd met een tijdshorizon van minstens tien jaar. Er werd een stip op de horizon gezet, zonder dat precies bekend was hoe we daar zouden komen. De tijd en het oplossingsvermogen van de verschillende sectoren werd gebruikt om tot een invulling te komen. Wie terug blikt kan vaststellen dat het succesvol is geweest". Ook daar valt nog wel wat op af te dingen, zo blijkt, als je je oor te luisteren legt bij de verschillende milieugroepen in Nederland... Deze conclusie van Alders zegt veel over met welke blik hij de wereld in kijkt.

Ook op andere plaatsen is ervaring opgedaan waarbij stakeholders – die tot elkaar veroordeeld zijn - binnen door de politiek gestelde voorwaarden aan de slag zijn gegaan om tot oplossingen te komen en gezamenlijk vervolgens verantwoordelijkheid te dragen voor de uitvoering. een conclusie die wellicht terecht getrokken kan worden, afgaande op de discussie tusen de stakeholders onder leiding van Alders. Daar "dwong" hij de LLTB tot de uitspraak dat zij in gesprek wilden gaan met groepen uit Limburg, waaronbder Behoud de Parel. In de praktijk heeft de LLTB echter nog geen enkele poging ondernomen om in gesprek te komen met de actiegroepen uit Limburg. Zij maken zich liever samen met het Provinciebestuur sterk voor een beleid dat de Intensieve Veehouderij alle ruiimtge bied, om grootschalige uitbreidingen te realiseren, zogenaamd onder het mom van duurzaamheid.

Dat neemt niet weg dat bij de stakeholders de overtuiging wel post lijkt te vatten dat business as usual geen begaanbare weg is en het gevoel van urgentie aanwezig is. Maar daarbij wordt niet geschuwd - zoals in Limburg - om met mooie woorden de gangbare praktijk gewoon door te zetten... Inderdaad lijkt de overtuiging aanwezig dat men invulling kan geven aan een duurzame veehouderij en daarmee aan een toekomst voor de veehouderij in Nederland. Maar het begrip "duurzaamheid" wordt wel gekneed naar eigen gebruik: binnen het begrip kunnen gangbare stallen gemakkelijk uitbreiden!

Er is volgens Alders een uitdrukkelijke rol voor de overheid. Als er gepleit wordt voor het ondersteunen van de koplopers, het meenemen van de middengroep en het aanpakken van de achterblijvers dan gaat dat volgens hem gepaard met de overtuiging dat de ‘lat’ omhoog moet. Eerder is in de Toekomstvisie veehouderij uitdrukkelijk gekozen om de sector zelf en de betrokken stakeholders aan te spreken. In de Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij heeft de samenwerking ook met de overheden vorm gekregen. Van belang is volgens Alders nu te bepalen of die weg vervolgd wordt en het dan meer te laten zijn dan een inspanningsverplichting.

Volgens de stakeholders kan met dit verslag niet volstaan worden. Zij stellen dat een wellicht goed beeld geschetst wordt, maar geen antwoord wordt gegeven op de vraag ‘en nu?’. Het is volgens Alders duidelijk geworden dat stakeholders klaar staan om een uitnodiging te ontvangen om tot een nadere invulling te komen. Een uitnodiging om binnen door de politiek gestelde kaders – de stip op de horizon – en een einddatum tot uitwerking te komen in doelen, maatregelen, te onderzoeken stappen en in een daarbij behorend tijdpad. Dit kan rekenen op een grote respons. De uitdrukkelijk geformuleerde wens om snel zicht te hebben op de vraag ‘wat nu’ vraagt om een antwoord.
Veel deelnemers aan de dialoog hebben duidelijk gemaakt zich ervan bewust te zijn dat er sprake is van een probleem, maar belangrijker is dat er ook de bereidheid bestaat om deel te zijn van de oplossing. Die bereidheid krijgt nog meer profiel nu volgens Alders gebleken is dat zij daarbij vergaande keuzes niet uit de weg gaan. De uitdrukking ‘kies voor de blijvers en niet voor de wijkers’ is hier veelzeggend.

Tot slot
De dialoog was volgens Alders een intensief proces waaraan velen hun medewerking hebben gegeven. Hij laat weten dat te waarderen. Hij zegt van vele kanten ondersteuning te hebben gekregen. In het bijzonder verdient volgens hem vermelding de wijze waarop verschillende medewerkers van Wageningen UR hem hebben ondersteund. Wageningse onderzoekers hebben er voorts voor gekozen om via een bundel essays – ‘Over zorgvuldige veehouderij; veel instrumenten, één concert’ - een bijdrage aan de dialoog te leveren. Er is - zo stelt Alders - soms twijfel geuit of de dialoog wel zin zou hebben: ‘staat alles niet allang vast?’ De dialoog heeft volgens hem aan alle opvattingen ruimte geboden en deze hebben een plaats gekregen in het rapport. Er zijn soms twijfels geweest of wel alle opvattingen op een gelijke wijze tot hun recht zouden kunnen komen in de dialoog. "Er is alles aan gedaan om plaats te reserveren voor alle betrokkenen en dat is ook in het verslag tot uitdrukking gebracht. Het publieksonderzoek, de internetdialoog, de burgerpanels, de stakeholderdialoog en alle al dan niet spontane bijdragen geven inzicht in de maatschappelijke opvattingen, waarmee nu in het formuleren van het beleid en het vorm geven daarvan rekening kan worden gehouden", zo besluit Alders diens presentatie van het rapport.

Al meteen na de presentatie werd door Miliedefensie met twee Miss Piggy's actie gevoerd voor een landelijk verbod op megastallen: 'Geen megastal maar modderbad'. Uit het rapport van Alders blijkt volgens Milieudefensie dat het roer echt om moet in de Nederlandse veehouderij. Milieudefensie ziet dit dan ook als het moment om tot een verbod op megastallen te komen. “Een landelijk verbod op megastallen geeft een geweldige impuls aan de verduurzaming van de veehouderij”, aldus Klaas Breunissen van Milieudefensie. “We moeten af van de weg naar schaalvergroting en kostprijsverlaging die ten koste gaat van milieu en dierenwelzijn.”

Uit de maatschappelijke dialoog megastallen blijkt dat het fundamenteel anders moet met de veehouderij in Nederland. 'Business as usual is geen optie', constateert Alders terecht. De Nederlandse bevolking vindt dat er een eind moet komen aan de industrialisering van de veehouderij. Dit bevestigt het beeld uit eerdere onderzoeken. Zowel Milieudefensie als het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie hielden representatieve opinieonderzoeken over megastallen waaruit deze maatschappelijke zorg al duidelijk bleek. Breunissen: “De maatschappij het heeft gehad met megastallen. Dit is hét moment om politiek door te pakken.”

Milieudefensie is een actie gestart om onze argumenten tegen megastallen kracht bij te zetten. Dit doen ze samen met zoveel mogelijk mensen in de vorm van een mega-advertentie in een landelijk dagblad.

Projecten & onderwerpen: 
Behoud de Parel