De afgelopen jaren is er 70 miljoen euro aan ontwikkelingshulp voor een groot deel verdwenen in de zakken van Nederlandse bedrijven in het buitenland. Ook buitenlandse ondernemingen profiteren van dit ontwikkelingsgeld terwijl zij net al als vele Nederlandse ondernemingen geen subsidie nodig hebben.

Subsidie
Nederlandse ondernemers krijgen de mogelijkheid om in ontwikkelingslanden te investeren. Het gaat hier om de zogenaamde Private Setor Investeringsprogamma, PSI, en haar voorganger de PSOM: programme for co-operation emerging markets. Deze projecten variëren van producten maken tot megastallen bouwen. Om in aanmerking te komen voor de subsidie moet het project wel aan een aantal doelstellingen voldoen. Het moet ieder geval werkgelegenheid creëren in het ontwikkelingsland en het moet de economische groei in het land bevorderen. Als het project in aanmerking komt wordt de subsidie als volgt verdeeld: vijftig procent betaalt de overheid tot een maximum van 750.000 euro en de andere vijftig procent betalen de ondernemer en de lokale partner uit het desbetreffende ontwikkelingsland.

Evaluatie
Tussen de jaren 1999-2009 heeft er een evaluatie plaatsgevonden om te kijken of met het subsidie-instrument de doelstellingen zijn behaald. Daaruit blijkt dat de doelstellingen niet waargemaakt zijn. Dit is opvallend want ondanks de evaluatie heeft het PSI programma niet te lijden onder de bezuinigingen. Het aantal landen dat in aanmerking komt is uitgebreid naar 58 en de pot met geld is van 70 naar 90 miljoen euro gegaan.

Wakker Dier
Wakker dier heeft onderzoek gedaan naar Nederlandse subsidiegelden die naar landbouwprojecten in het buitenland gaan. En daar blijkt echt dat Nederland megastallen in het buitenland subsidieert. Wij hebben twee projecten uit het rapport van Wakker Dier (PDF) onder de loep genomen.

Roman Abramovich – Rusland
Omsky bacon is een dochterbedrijf van het imperium van Abramovich en heeft samen met de Nederlandse bedrijven Ottevanger BV en Nutreco een beroep gedaan op de subsidiepot om de productie van het Russische bedrijf te verhogen van 250.000 naar 500.000 varkens. Zij hebben maar liefst 750.000 euro aan subsidie gekregen. Opmerkelijk want Abramovich kan met gemak zelf een megastal financieren. Hij is onder andere eigenaar van voetbalclub Chelsea. En stond volgens het tijdschrift forbes in 2008 als de vijftiende rijkste man van de wereld te boek, met een geschat vermogen van 23.5 miljard euro.

A. van Genugten – Bosnië
Een van de landen die ook in aanmerking komt voor PSI subsidie is Bosnië en in dit land vond Wakker Dier wel een heel interessant project. Een van de grootse varkenshouder van Nederland, van Genugten, kreeg meer dan 700.000 euro subsidie om uit te breiden naar Bosnië. Met het subsidiegeld wilde van Genugten samen met een lokale partner uit Bosnië een nieuw varkensbedrijf met 3.5000 vleesvarkens opzetten.

Deze subsidie valt ook op omdat in de reglementen duidelijk staat vermeld dat om de subsidie te mogen ontvangen je een goede reputatie dient te hebben. Van Genugten is in 2004 veroordeeld wegens een voedselschandaal. Niet echt een goede reputatie dus. Genoeg reden voor Wakker Dier om een onderzoeksbureau in te schakelen en te gaan kijken in Bosnië. Via via komen ze in contact met de Bosnische zakenpartner van A. van Genugten. Ze krijgen te horen dat het project nog niet draait. En dat is verrassend want het project moest volgens de subsidieaanvraag juni 2009 klaar zijn.

Ook spreekt het onderzoeksbureau met lokale boeren en die zijn alles behalve blij met de komst van de Nederlandse ondernemers. Ze begrijpen dan ook niet dat ontwikkelingsgeld voor de bouw van een megastal wordt ingezet. Door de komst van de megastal verliezen zij hun kans om een eerlijke boterham te verdienen omdat ze naar eigen zeggen kapot worden geconcurreerd.

Verborgen camera
Om het fijne over deze PSI regeling te weten te komen gaan we naar de kick-off dag voor de inschrijvingen van 2012 en we nemen de verborgen camera mee. Daar krijgen we te horen dat een succesvolle PSI investering goed voor u is, want het levert u en uw bedrijf winst op. Maar het is ook goed voor de ontwikkelingssamenwerking.

De uitzending kunt u hier bekijken.

En hier kunt u de reactie lezen van staatssecretaris Bleker.