In een besloten vergadering presenteerde Blonk Milieu Advies op donderdag 29 mei 2008 haar rapport, waarin het antwoord gegeven zou worden op de vraag of het Nieuw Gemengd Bedrijf nabij Grubbenvorst duurzaam en innovatief is. Behoud de Parel was met drie leden bij de presentatie aanwezig.

Landelijk vooruitgang, plaatselijk meer overlast
In het rapport wordt geconcludeerd dat realisatie van het NGB op nationale schaal op een aantal thema’s duurzaamheidswinst oplevert. De concentratie van de grote hoeveelheid dieren in het NGB op één locatie, veroorzaakt echter ter plaatse een forse toename van de milieudruk (ammoniak, geur en fijn stof). Met die conclusies sluit Blonk Milieu Advies aan bij eerdere rapporten, die onder andere het RIVM op 12 februari 2008 heeft aangeboden aan de Tweede Kamer.

Verder wordt in het rapport gesteld dat twee afwegingen noodzakelijk zijn om te komen tot een uiteindelijk oordeel over de duurzaamheid en innovatieve aanpak van het NGB: de afweging van het nationale (en globale) ten opzichte van het lokale belang én de afweging van het belang van de afzonderlijke duurzaamheidsthema’s. Tenslotte geven de onderzoekers aan dat in het oordeel de vraag meegenomen moet worden of de winst in duurzaamheid en de mate van innovatie, voldoende is gezien de maatschappelijke druk op het initiatief.

Forumdiscussie
Na de presentatie werd de mogelijkheid geboden aan de aanwezigen, om aan een forum vragen te stellen. Het forum bestond - opvallend - niet alleen uit de wethouders namens het College van B&W, de onderzoekers en de twee organisaties die de onderzoeksopdracht hadden geformuleerd (LLTB en Milieufederatie Limburg), maar ook uit de initiatiefnemers van het NGB. Terwijl toch vooral steeds benadrukt werd dat het om een onafhankelijk onderzoek ging. Behoud de Parel heeft al voorafgaande aan het onderzoek getwijfeld aan die onafhankelijkheid, omdat de opdrachtgevers, LLTB en Milieudefensie beiden voorstander waren en zijn van de komst van het NGB. Zo valt op dat de mestvergistingsinstallatie in het rapport van Blnk Milieu Advies als duurzaam uit het onderzoek naar voren komt, terwijl de Milieufederatie zelf, samen met de landelijke vereniging Natuur en Milieu in een onderzoek tot de conclusie komt, dat mestvergisting juist geen duurzaam alternatief is!

Wetenschappelijk onderzoek?
Eén van de vragen die gesteld werd - door een lid van de PvdA-fractie - betrof het wetenschappelijk karakter van het onderzoek. Vooraf is weliswaar door twee universiteiten en het Centrum voor Milieu en Landbouw (CML) gekeken naar de onderzoeksopzet, maar is ook achteraf getoest, of het onderzoek de toets der kritiek kon verdragen? Het antwoord van Blonk, een van de onderzoekers, was kort en krachtig: "Nee". Opvallend in de rapportage is de stelling van de onderzoekers dat de resultaten van het onderzoek wellicht niet passen in de beelden van bepaalde groeperingen. Dat kan volgens de onderzoekers deels te maken hebben "met ontbrekende kennis of onjuiste beelden, die mogelijk met communicatie aangevuld kunnen worden. Deels kan het ook gaan om een meer gevoelsmatig standpunt dat moeilijk met feiten te staven of te weerleggen is". Daarmee diskwalificeren de onderzoekers al bij voorbaat de kritici. Een niet erg wetenschappelijke houding. Te meer omdat diezelfde onderzoekers geen gesprekken hebben gevoerd met - bijvoorbeeld - Milieudefensie of Behoud de Parel.

Over de manier waarop het onderzoek gedaan is, werden ook vragen gesteld. Bijvoorbeeld waarom er op alle thema's steeds gekeken is naar (inter)nationale effecten en locale effecten, terwijl dat met betrekking tot het thema "werkgelegenheid" niet gebeurd is. In het rapport staat dat er lokaal veel werkgelegenheid zou komen door het NGB. De vraag wat de effecten landelijk zijn (door het wegvallen van arbeidsplaatsen elders of door het verdwijnen van gezinsbedrijven, als gevolg van de oneerlijke concurrentie) wordt niet beantwoord in het rapport.

Wat wordt getoetst?
Bij de presentatie meldden de onderzoekers van Blonk Milieu Advies dat zij in het rapport niets zeggen over de duurzaamheid van de Intensieve Veeteelt, zoals die momenteel bestaat. Toch is het diezelfde Intensieve Veeteelt, die in het onderzoek vaak als referentiekader is gebruikt, om de mate van duurzaamheid te bepalen (naast door de overheid gestelde normen die nu of over een aantal jaren - gaan - gelden). Feitelijk had de conclusie van Blonk Milieu Advies dan ook moeten luiden dat het met het NGB minder slecht gesteld is dan de huidige. En dan nog alleen op landelijk niveau. Want plaatselijk komt er alleen maar meer overlast! Daarbij komt dat de eventueel te behalen winst op landelijk niveau ook nog eens afhankelijk is van een aantal factoren. Bijvoorbeeld van het manangement. Welke beslissingen nemen die straks? En zijn die altijd even goed voor de omgeving? En hoe zit het met de mestvergistingsinstallatie. Ook op dat punt laat het onderzoek zien dat hier nog wel enige haken en ogen aan zitten.

Zorgen
Opvallend ook is de stelligheid, waarmee het rapport beweert dat het kippenbedrijf en het varkensbedrijf 1 kilometer uit elkaar liggen. Die afstand is van belang omdat het RIVM in een rapport aan de Tweede Kamer heeft gemeld dat er grote risico's zijn voor een uitbraak van bijvoorbeeld influenza (griep-epidemie) indien kippen- en varkensbedrijven te dicht bij elkaar liggen. Tijdens de forumdiscussie werd vanuit de zaal opgemerkt dat in het gebied al een aantal bedrijven (varkens en kippen!) liggen en dat er nog meer bij komen. "Dat impliceert toch dat er een volksgezondheidsrisico is?" zo werd geopperd. Eén van de drie onderzoekers, Ineke Eijck, bevestigde de zorg op dit punt. Overigens leidde dat punt ook naar de vraag, wat de consequenties zijn, indien er - ondanks alle maatregelen en vermeende vooruitgang bij het NGB - toch een dierziekte uitbreekt. Moeten dan alle bedrijven in het LOG Witveld geruimd worden? En wat gebeurd er dan verder nog? De onderzoekers konden geen concreet antwoord geven. Dat zou sterk afhangen van het rijksbeleid (wordt er geruimd of mag er ingeënt worden, bijvoorbeeld).

Op het punt van de risico's van MRSA werd aangegeven dat het risico voor voorbijgangers vrijwel nihil is. Overdracht van de MRSA via mensen die met de varkens in aanraking komen, werd wel als een mogelijkheid gezien. Niet voor niets valt op dat daar waar meerdere varkensbedrijven geconcentreerd zijn, ook meer problemen met MRSA geconstateerd worden.

Milieudefensie verbaast over uitkomst onderzoek
Milieudefensie verbaast zich over de uitkomst van het onderzoek voor de megastal in Grubbenvorst. Volgens Milieudefensie kleven er meer nadelen aan de komst van 35.000 varkens en 1,2 miljoen kippen.

Vervolg
De komende weken hebben de raadsfracties de gelegenheid om te reageren op het rapport. Op 4 juni heeft een raadsdebat plaats gevonden waarbij de gemeenteraad ook belanghebbende partijen heeft uitgenodigd om hun mening te horen. Op de website van de gemeente Horst aan de Maas stond vermeld dat ook de vereniging Behoud de Parel het woord zou voeren op deze raadsvergadering. Vreemd genoeg was daar bij de Vereniging niets van bekend. De vereniging is niet uitgenodigd en haar was ook niet bekend dat er op 4 juni een raadsvergadering zou worden gehouden over het NGB. De vereniging heeft in een brief aan het College van B&W opheldering gevraagd over deze zaak. Zij heeft het rapport pas donderdagavond ontvangen en geen gelegenheid om vóór 4 juni een afgewogen oordeel over het rapport te vellen. Vraag is waarom zo snel na de presentatie al een oordeel gegeven moet worden, zowel door de Dorpsraden, vereniging Behoud de Parel als de gemeenteraad. Blonk Milieu Advies heeft ook ruim meer tijd genomen voordat zij haar rapport kon presenteren (oorspronkelijk zou het rapport klaar zijn in februari, het werd uiteindelijk eind mei). Het zou vreemd zijn als nu van anderen verwacht zou worden, wel haast te kunnen maken....

Nadat de gemeenteraad haar zienswijze heeft gegeven (zie bijlage) over het rapport, zal het college van B & W een eigen afweging maken over toelating van het NGB in het LOG Witveldweg, waarbij de zienswijze van de gemeenteraad meegewogen worden. Concreet betekent dit dat B & W de vraag beantwoorden of dit initiatief NGB duurzaam en innovatief is. Het streven is om dit standpunt uiterlijk op 1 juli 2008 te bepalen. Als dit een ‘ja’ is, dan worden de procedures opgestart voor de vestiging van het NGB. In dat traject zitten nog allerlei voorwaarden waar het bedrijf aan moet voldoen. Voldoet men daar niet aan, dan krijgt het NGB geen toestemming om zich in het LOG te vestigen. Enkele van die voorwaarde betreffen:
-
- De vergunningaanvragen moeten consistent en in overeenstemming zijn met het concept dat onderwerp was van het onderzoek;
- De exploitatie/financiering van het NGB-concept zal getoetst worden door onafhankelijke financiele experts m.b.t. het realiteitsgehalte;
- De verkeersafwikkeling en de aandacht voor de veiligheid van fietsers;
- Een externe deskundige wordt gevraagd om de toegepaste technieken in het NGB te toetsen op realiteitsgehalte en praktsiche haalbaarheid en toepasbaarheid;
- De vormgeving van het gebouw en de inpassing zal hoogwaardig moeten zijn en aan moeten sluiten bij de omgeving;
- Uit de MER-rapportage zal moeten blijken of men binnen de wettelijke kaders blijft die gesteld zijn aan zaken als fijn stof en dergelijke.

Moeilijke discussie!
Wethouder Leon Litjens van ruimtelijke ordening erkent dat de discussies over de megastallen moeilijk zullen worden. Tegenstanders haalden vorige week ruim 2000 handtekeningen op, waarmee de zaak op de agenda van Provinciale Staten komt. Het persbureau ANP meldde in een persbericht (onder andere gepubliceerd op de website van het Agrarisch Dagblad) dat naar de mening van wethouder Litjens de provincie in deze geen taak meer heeft sinds de invoering van de Wet op de Ruimtelijke Ordening. Litjens liet aan Behoud de Parel weten, dat hij dat niet gezegd heeft en sowieso geen commentaar heeft gegeven over het burgerinitiatief van de vereniging. Letterlijk liet Litjens weten dat de opmerking in het persbericht van het ANP hem verbaasde. "Daar is tijdens de persconferentie niet over gesproken. Veel bevoegdheden in nieuwe de WRO gaan naar de gemeenten. Maar de provincie heeft mijn inziens nog altijd bevoegdheden om zelfstandig zaken af te dwingen (het zogenaamd inpassingsplan). Daarbij gaat Gedeputeerde Staten en provinciale Staten over het burgerinitatief en behoort het tot de democratisch instrumenten die er zijn en daar heb ik ten alle tijden respect voor". Aldus wethouder Litjens.