Hoe een burgerprotest succesvol was. Leerzaam voor andere actiegroepen. Inwoners Vroomshoop kregen zelfs het CDA om!

Het dorpje ligt in oud veengebied, tegen de Duitse grens: afgemeten boerenvelden langs met de liniaal getekende sloten.
‘Toen we eens bezoek hadden uit Praag, stuurden we hen naar de bossen van Ommen’, zegt Jan Veldhuis. ‘Maar ze vonden het hier veel mooier. Zo’n weids uitzicht hadden ze nog nooit gezien.’
Toen Veldhuis, een gepensioneerde leraar Nederlands, een jaar geleden zelf thuis kwam van een korte vakantie, stonden er twee buren op de stoep met het bericht dat daar wel eens een einde aan zou kunnen komen. Twee ondernemers hadden het plan opgevat in de buurt vier megastallen te bouwen, met zo’n twintigduizend varkens per stal. En een van die gevaarten – twee voetbalvelden groot, vijftien meter hoog – zou op een steenworp van de boerenwoning van de familie Veldhuis komen te liggen. De buren vroegen hem ‘er eens in te duiken’.

Met een grijns: ‘Ze zeiden: ‘Jij hebt toch alle tijd. En tenslotte betalen wij jouw AOW’.’ Wat volgde was een burgerprotest waar andere actiegroepen tegen ‘varkensflats’ van kunnen leren. Er bestaan alleen in de provincie Overijssel al zes protestgroepen.
Veldhuis nam allereerst een jurist in de arm, die formeel bezwaar maakte, en riep met buurtbewoners een stichting in het leven die handtekeningen ophaalde, een informatieavond organiseerde, insprak op het gemeentehuis en bovenal een kalme en welgeïnformeerde lobby voerde.
Eerst bij de oppositie en later bij het redelijke deel van de partij die in de regio alles bepaalt en traditioneel de veehouderij beschermt: het CDA.

Morgenavond is het moment suprême, als de gemeenteraad van Twenterand, waar Vroomshoop onder valt, definitief besluit over de megastallen. Het kan nauwelijks nog misgaan: eerder gaven nagenoeg alle partijen aan de plannen af te wijzen. Zelfs het CDA is om. ‘Maar we zijn pas gerust als de beer is geschoten.’

Inmiddels mogen Veldhuis en zijn stichting zich met recht deskundig noemen in de schaalvergroting in de Nederlandse veehouderij. Excuses, de schaalsprong.
Na de MKZ-crisis is besloten veebedrijven voor een groot deel te verplaatsen naar speciaal aangewezen gebieden. Op zich een goede gedachte, maar niet als je de nieuwe aantallen kent.

Tot voor kort was een stal met duizend varkens groot. Nu gaat het om 20.000 varkens. Dat betekent een kelder met 21.000 kub mest. Om die alleen al te legen, moeten de landwegen verbreed worden.’

Het verzet is op meer gebaseerd dan sentiment. ‘We kunnen schaalvergroting niet tegengaan. Maar de ammoniak die uit de urine komt, de fijnstof uit de vrachtwagens en de stallen, de stank, de geluidsoverlast en het risico op MRSA-verspreiding (een resistente bacterie die zich ontwikkelt door de antibiotica die standaard in het veevoer zit, red.)

– het is ondanks de huidige techniek nog niet beheersbaar. Bovendien is de kans groot dat deze stallen over tien jaar weer te klein zijn. Dan zijn de wegen hier voor niks verbreed en blijven wij achter met lege blokkendozen.’
De ommekeer kwam op de informatieavond, oktober vorig jaar. Iedereen was uitgenodigd. Iedereen kwam. Van de wetenschappelijke deskundigen, tot de betrokken varkenshouders en Milieudefensie, de landelijke regisseur van de weerstand. De lokale politici kwamen ook, evenals zo’n tweehonderd omwonenden, die niet allemaal in het zaaltje pasten.

‘De burgemeester had ons tot dan toe niet zien staan, maar na afloop kwam hij naar me toe. Hij wilde toch eens praten.’
Na enkele gesprekken ging het gemeentebestuur om. Het geheim? ‘Wij hebben ons niet als actiegroep opgesteld, maar als belangengroep. We wilden met de politiek aan een oplossing werken. Met stroop bereik je meer dan met azijn.’

Wat Veldhuis ook heeft geleerd: je moet de politiek vóór zijn. ‘Ze wisten nauwelijks waar het over ging, kenden de finesses totaal niet. Dus hebben wij de benodigde informatie geleverd. Ik heb zelf hele pakketten door brievenbussen gegooid.’
Wat dreigt is dat de in Vroomshoop weggestemde megastallen alsnog elders komen.

De stichting heeft mede daarom een burgerinitiatief opgesteld, het eerste in de geschiedenis van de provincie Overijssel.
Komende woensdag besluiten Provinciale Staten of het voorstel wordt aangenomen. Zo ja, dan worden geplande megastallen in zes andere gebieden ook onzeker.

‘We willen voorkomen dat in andere gebieden van Overijssel dezelfde problemen ontstaan. Op de meeste plekken is gewoon geen ruimte voor deze aantallen.’ Bron: De Pers, 22 juni 2008